Klimatyczne Karkonosze w Pałacu Sobieszów

Istnieje wiele powodów, dla których warto zabrać dzieci do muzeum. Nowoczesne muzea dają dzieciom możliwość nauki o różnych tematach w sposób interaktywny i angażujący. Ekspozycje mogą pobudzić wyobraźnię, zainspirować do twórczego myślenia i nauczyć analizowania otrzymywanych informacji, co w dzisiejszych czasach jest bardzo ważne.

Szukając właśnie takich inspirujących muzealnych ekspozycji trafiliśmy na zaproszenie Karkonoskiego Parku Narodowego do Pałacu Sobieszów. Pałac Sobieszów pochodzi z początku XVIII wieku. Niegdyś w pałac należał do rodziny Schaffgotschów, która przez kilka wieków zarządzała dobrami w regionie Karkonoszy. To Schaffgotschowie wprowadzili pierwsze formy ochrony przyrody na tym terenie, a a także wspierali rozwój kultury. 

Początki pałacu w Sobieszowie sięgają 1705 roku, kiedy to z inicjatywy Antona hrabiego von Schaffgotscha wzniesiono trzykondygnacyjną, barokową rezydencję o prostokątnym kształcie, zwieńczoną czterospadowym dachem. Budowę pałacu nadzorował mistrz budowlany Eliasz Scholze z Bolesławca, a prace ukończono w 1712 roku.

Pałac przypuszczalnie nie pełnił nigdy funkcji mieszkalnej, a znalazł w nim swoją siedzibę zarząd dóbr Schaffgotschów. Dlaczego Schaffgotschowie potrzebowali aż tyle miejsca dla urzędników zajmujących się ich posiadłościami? Bo były to naprawdę ogromne posiadłości. Rodzina posiadała rozległe dobra ziemskie na całym Śląsku, między innymi w okolicach Jeleniej Góry. Byli również właścicielamy kopalń, huty czy innych zakładów przemysłowych.

W XIX wieku pałac przeszedł remonty i przebudowy, jednak w XX wieku miał już mniej szczęścia. Po II wojnie światowej znalazł się on w granicach Polski, a majątek ziemski został nacjonalizowany. W pałacu zaczęła funkcjonować szkoła rolnicza. Wnętrze zostały całkowicie przebudowane dla potrzeb nowego właściciela, jednak fakt, że szkoła działała nie przerwanie uratował przynajmniej mury, które nie podzieliły losu wielu innych rezydencji na Dolnym Śląsku.

Gdy szkoła przeniosła się do pobliskich Cieplic, przez chwilę nie było wiadomo, jaki los czeka płac. Ówczesne władze Jeleniej Góry nie chciały jednak kolejnego hotelu czy zamkniętego obiektu, nie zdecydowały się więc na jego sprzedaż. Budynek został przekazany Karkonoskiemu Parkowi Narodowemu, który rozpoczął remont i modernizację pałacu. Prace trwały prawie dziesięć lat, zanim teren udostępniono publiczności, a i tak jeszcze niektórymi budynkami folwarcznymi trwają prace.

Dzisiaj w Sobieszowie działa Centrum Przyrodniczo-Edukacyjnym Karkonoskiego Parku Narodowego, jedno z trzech w Karkonoszach (pozostałe są w Szklarskiej Porębie i Karpaczu), gdzie czekają dwie interaktywne ekspozycje: „Klimatyczne Karkonosze” oraz „Pałac Sobieszów”. Prócz tego w obiekcie znajduje się sklep z pamiątkami, sale konferencyjne, oraz strefa na kiermasze i rekreację. Ekspozycje są dostępne w czterech językach: polskim, angielskim, czeskim i niemieckim.

Wystawa „Klimatyczne Karkonosze” to prawie 1600 m² powierzchni. Obejmuje sześć dużych sal tematycznych. W ten bardzo efektowny i oryginalny sposób można poznać m.in. geologiczną historię powstania Karkonoszy, i zobaczyć skały i minerały, z których zbudowane jest to pasmo górskie. Sale zaaranżowane są w tajemniczym i lekko futurystycznym klimacie. Rozpoczynamy od oglądania w całkowitej ciemności filmu o powstaniu świata, a potem jest już tylko ciekawiej.

Ogromnym atutem całej wystawy „Klimatyczne Karkonosze” jest to, że można wszystkiego dotykać i doświadczyć bezpośrednio, dzięki czemu wizyta w obiekcie nie jest angażująca i ma dużą wartość edukacyjną. Jest to szczególnie wielka atrakcja dla dzieci, z myślą o których właśnie przygotowano większość ekspozycji. Można na przykład wrzucić do wody liście lub kasztany, aby zobaczyć jak spływają górskim potokiem, a jak nizinną rzeką. Można usypać własne pasmo górskie z piasku czy złożyć samemu kryształ.

Wystawa „Pałac Sobieszów” natomiast bardziej zainteresuje tych starszych. Zajmuje ok. 550 m² i obejmuje 8 sal tematycznych. Rozlokowana na parterze budynku pałacowego zaprasza zwiedzających w podróż w czasie. Jej celem jest zaprezentowanie historii i genealogii śląskiego rodu Schaffgotschów. Można tu zobaczyć z bliska artefakty z przeszłości, poznać dawną kulturę i dowiedzieć się o świecie, który już przeminął. W gabinecie zarządcy zwiedzający mogą zapoznać się z kopiami oryginalnych dokumentów majątku. Schaffgotschowie w swoich majątkach prowadzili gospodarkę leśną, a także podejmowali próby ochrony karkonoskiej przyrody.  

W Sali gospodarki leśnej zwiedzający mogą doświadczyć, jak ciężko pracowali karkonoscy drwale w dawnych czasach. W kolejnym pomieszczeniu przez wizjery w specjalnie zbudowanym fotoplastykonie goście mają okazję przyjrzeć się przedstawicielom okolicznej przyrody - na starych grafikach i współczesnych filmach przyrodniczych. Ostatnia sala ekspozycyjna opowiada o Karkonoskim Parku Narodowym, który - zawiadując terenami dawnego majątku hrabiowskiego - stał się poniekąd spadkobiercą rodu Schaffgotschów.

Warto zaplanować wizytę w Sobieszowie z wyprzedzeniem. Pobieżne obejrzenie każdej z wystaw to co najmniej godzina czasu. Ale jeśli wasze dzieci wciągną się w interaktywne zabawy, a wy zaczniecie czytać historyczne dokumenty w Pałacu, to spokojnie możecie tutaj spędzić nawet cały dzień. Pamiętajcie o tym!

Materiał powstał we współpracy z Centrum Przyrodniczo-Edukacyjnym Karkonoskiego Parku Narodowego. Obie ekspozycje czynne są od wtorku do niedzieli w godzinach 9.00-17.00 (ostatnie wejście o 16.00).

🚌 Do Centrum można dojechać autobusami MZK Jelenia Góra linii nr 7 (Zabobrze - Sobieszów, przystanek: pętla Sobieszów), nr 9 (Dworzec Kolejowy - Piechowice, przystanek: pętla Sobieszów) oraz nr 15 (Dworzec Kolejowy - Jagniątków - Piechowice, przystanek: B. Czecha).

🚌 Do Centrum można dojechać autobusami PKS Jelenia Góra ze Szklarskiej Poręby (linia 109, Szklarska Poręba - Jelenia Góra, przystanek: Sobieszów pętla) oraz z Karpacza (linia 106, Karpacz - Szklarska Poręba, w weekendy, w sezonie letnim codziennie, przystanek: Sobieszów pętla).

🚂 Do Centrum można dojechać pociągami Kolei Dolnośląskich z Wrocławia i Szklarskiej Poręby oraz pociągiem Polregio z Poznania i Szklarskiej Poręby. Centrum jest około 10 minut spacerem od stacji kolejowej Jelenia Góra Sobieszów.